De opbouw van het onderzoek

Een compositie tegen stress

Vanuit de belangstelling voor 'positieve gezondheid' en vanuit de behoefte aan stressreductie ga ik vanaf 2019 middels ontwerponderzoek de methode Mindful met Muziek - geconcentreerd luisteren en bewust bezig zijn met muziek ter stressreductie - doorontwikkelen en toetsen. Het onderzoek wordt verricht voor mijn Master Kunsteducatie en zal worden begeleid bij Fontys Tilburg.

De hoofdvraag binnen het onderzoek naar Mindful met Muziek is:

De deelvragen hierbij zijn:

• Hoe kan Mindful met Muziek stressreducerend en aantrekkelijk zijn?
• Wat doet muziekbeleving met je en hoe kan ik de positieve baten (de hypothese daarbij was: ontspanning, inzicht en verwerking) creëren/vergroten?
• Is de doelstelling van Mindful met Muziek en hoe tot dit doel te komen duidelijk en werkbaar voor musici?

Het onderzoek is in drie stappen gebeurd:

• Bronnenonderzoek en brainstorm om tot een schetsmethode van Mindful met Muziek te komen waarbij een antwoord is gezocht op deelvraag 1 en 2.
• Actieonderzoek waarna de door de deelnemers best bevonden werkvormen worden geselecteerd om van een schetsmethode tot een methode te komen waarbij een antwoord is gezocht op deelvraag 1 en 2 (testfase 1, 2 en 3).
• Toetsing door een expert om tot een kwalitatief en objectief getoetste methode te komen, waarbij een antwoord is gezocht op deelvraag 3 (testfase 4).

Ik heb me ingelezen in reeds eerder gedaan onderzoek naar muziek binnen de zorg, zoals door Movisie (2018) en Scherder (2017) beschreven en naar hoe men onderzoek doet bij kunst binnen de zorg (Fancourt (2017). Ik ben me bewust geweest van de kwetsbaarheid van de doelgroep en het belang van een goede privacybewaking.

Door bronnenonderzoek heb ik vervolgens muzikale werkvormen verzameld die stressreducerend kunnen werken. Scherder (2017), Smeijsters (2006) en Swinnen (2012) zijn hierbij belangrijke bronnen geweest. Geconcentreerd luisteren is hierbij van belang (Serrien, 2017) en die factor heb ik in de methode toegevoegd aan de verzamelde muzikale werkvormen. Art Based Learning (Lutters, 2012), Visual Thinking Strategies (Mocca Expertisecentrum Cultuuronderwijs, 2019) en de Flow theorie van Mihaly Csikszentmihaly (Csikszentmihalyi, 2008) vormden hierbij belangrijke bronnen. Bij het laagdrempelig improviseren vond ik het improvisatiestappenplan van Brophy (z.d., geciteerd in Bremmer en Schopman, z.d.) bruikbaar, al is binnen de werkvormen ‘improvisatie’ vooral ingegaan op ideeën vanuit therapie (Smeijsters, 2006; Nijmanting, 2008), omdat de improvisatie zoals die in de reguliere muziekeducatie wordt gebruikt, bekend is bij mij als musicus en dit ook zal zijn bij overige musici die Mindful met Muziek in de toekomst zouden kunnen gaan geven. Ook ‘laagdrempelig musiceren’ is nauwelijks uitgewerkt omdat daarbij uitgegaan wordt van de reeds aanwezige expertise van de musicus.

Ik ben bezig geweest met concurrentieanalyse door me te verdiepen in o.a. RGM (RGM Nederland, z.d.), GIM (GIM Trainings, z.d.), creatieve therapie (Nijmanting, 2008), Recreational Music-Making (2003) en mindfulness. Daarnaast heb ik diverse workshops gevolgd die ontspanning en een beter welbevinden als doelstelling hadden middels beweging, schrijven of musiceren. Deze werkvormen en methoden hebben gediend als inspiratiebronnen voor Mindful met Muziek. Tevens hebben collega-musici, studiebegeleiders, experts en medestudenten voor inspiratie gezorgd.

Om zo verantwoord mogelijk te werk te gaan, heb ik bovendien een cursus van 9 maanden gevolgd om m’n diploma te behalen tot Stress en Burn-out Coach (Krebs, z.d.).

Mindful met Muziek is ontwikkeld teneinde deelnemers te leren bewust gebruik te maken van muziek en zo optimaal te profiteren van de ontspanning en het inzicht dat muziek kan bieden. De schetsmethode Mindful met Muziek, zoals die is gemaakt na bronnenonderzoek, bestaat uit werkvormen die kunnen zorgen voor een reductie van stress. Dit gebeurt door:

• ontspanning
• coping
• cognitieve afleiding