Slechts 1% van de mensen heeft geen belangstelling voor muziek volgens een onderzoek van Bonneville-Roussy et al. (2013, in Scherder, 2017). Muziek is dus een goed middel om veel mensen te bereiken (Scherder, 2017).

Muziek heeft een effect op de fysieke en mentale gezondheid. Onderzoeken tonen de effecten aan van muziek op de lichaamsfuncties en mentaal welbevinden zoals die worden benoemd binnen het model van Positieve gezondheid.

Muziek kan helpen bij het verminderen van stress, daarnaast kan het het gemoed opbeuren, hartslag en bloeddruk verlagen en bovendien verbetert het de opname van zuurstof (Harvard Medical School, 2015). Het kan pijn verzachten, angst verminderen, het cortisollevel verlagen, het immuunsysteem verbeteren, depressie verminderen en de slaap verbeteren (Harvard Medical School, 2015). Ook bij het onderzoek van Good, Anderson, Ahn, Cong, en Stanton-Hicks (2005) was sprake van pijnreductie door gebruikmaking van muziek, bij dit onderzoek na een operatie (in Boerrigter, 2014). Tevens een studie van Dijkstra (2009) naar het effect van achtergrondmuziek in de wachtkamer van de tandarts en huisarts toonde aan dat muziek stress- en angstverlagend werkt (in Boerrigter, 2014).

Behalve een reductie van pijn, angst en stress, heeft muziek invloed op de emoties. Volgens Belyk en Brown (2015) zijn de hersengebieden die betrokken zijn bij het waarnemen van klanken ook belangrijk bij het verwerken van emoties. Deze hersengebieden vormen de amygdala. De amygdala wordt door muziek geactiveerd (Scherder, 2017). Muziek kan daardoor emoties reguleren en de cliënt helpen met zijn problemen om te gaan (Christenson & Roberts, 1998; Knoblauch, 2006; Knoblauch & Zillmann, 2002; Schäfer, Sedlmeier, Städtler, & Huron, 2013, in Ter Bogt, 2016). Met muziek kan men de emoties veranderen (Harvard Medical School, 2015). Ook alleen het luisteren naar rustgevende muziek zorgt bijvoorbeeld voor een grotere produktie van oxytocine (het knuffelhormoon). Dit zorgt voor vertrouwen en verbinding, waardoor de cliënt beter kan ontspannen en omgaan met moeilijke situaties (Ter Bogt, 2016). Muziek luisteren is relevant voor het internaliseren en externaliseren van problemen (Ter Bogt et al., 2016).

Muziek kan de cliënt helpen om te gaan met gevoelens van verlies, verdriet, eenzaamheid en kan kalmerend werken (Avery, 1979; Kurdek, 1987; Shifriss, Bodner, & Palgi, 2014, in Scherder, 2017). Daarnaast kan muziek zelfs bij een langdurige sombere gemoedstoestand zoals depressie heilzaam zijn (Miranda & Claes, 2009; Miranda, Gaudreau & Morizot, 2010, in Scherder, 2017).

Wereldwijd luisteren volwassenen bewust naar muziek die hun gemoed kan verbeteren of die past bij hun emoties op dat moment om deze te vergroten of te veranderen (McFerran, Garrido, O'Grady, Grocke, & Sawyer, 2014; Thoma et al., 2012, in Ter Bogt, 2018). Zo kan muziek het geluksgevoel vergroten, maar ook andere emoties versterken, zoals opwinding, energie, kalmte of nostalgie (Lonsdale & North, 2011; Saarikallio & Erkkilä, 2007, in Ter Bogt, 2018). Mensen kunnen met hun problemen omgaan middels het luisteren naar muziek doordat ze hun problemen gereflecteerd zien in muziek (Arnett, 1991; Weinstein, 1991/2000, in Ter Bogt, 2016).

Het is goed stil te staan bij de neurologische gevolgen van stress en burnout wanneer men zich ten doel stelt deze te willen reduceren. Door te bekijken welke hersengebieden aangetast worden, kan men nagaan of hetgeen men 'aanpakt', ook resultaat zou kunnen geven.

Uit onderzoek van Savic (2017) blijkt dat het brein bij mensen met een burnout niet alleen anders functioneert, de structuur kan erdoor veranderen: de emotionele beroering van een burnout drukt een stempel op de hersenstructuren (Savic, 2017). De frontale cortex dunt sneller uit bij mensen met een burnout en ook andere hersenstructuren vertonen tekenen van uitputting (Savic, 2017). De amygdala vergroot (Savic, 2017). Uit een ander onderzoek van Savic (2013) blijkt dat de grijze stof vermindert in o.a. de hippocampus en delen van de basale ganglia bij een burnout. Ook Grossi (2015) wijst hierbij op cognitieve aantasting van de gebieden van het geheugen (hippocampus) en de executieve functies, wat de functies van de prefrontale cortex zijn. Uit onderzoek van Golkar (2014) blijkt dat mensen met werkgerelateerde stress negatieve emoties niet goed kunnen reguleren, wat hen kwetsbaarder maakt voor depressieve symptomen.

Alleen al luisteren naar muziek zorgt voor activiteit in verschillende hersengebieden, zoals bijvoorbeeld in de somatosensorische gebieden en gebieden die betrokken zijn bij onze emoties in het algemeen (Scherder, 2017). Bij muziek kan men zijn emoties uiten en reguleren (Juslin en Västjäll, 2015, in Scherder, 2017). Muziek kan zo dus een positieve rol spelen bij mensen met een stressproblematiek; het is uitermate geschikt om kalmte en ontspanning te bewerkstelligen (Klainen-Yobas et al., 2015, in Scherder, 2017). Het zorgt bijvoorbeeld bij depressie voor meer balans in de hersenen (Scherder, 2017). Scherder (2017) vertelt dat emoties het geheugen versterken. Dit komt doordat de amygdala (emoties) en de hippocampus (geheugen) nauw samenwerken. Deze liggen ook dicht bij elkaar in het brein (Scherder, 2017). Muziek kan een emotionele beleving oproepen, maar lokt ook fysiologische reacties uit door activiteiten in diverse neuronale netwerken. Het activeert vele gebieden in de hersenen, behalve die die gaan over de sensorische en emotionele aspecten, ook die die gaan over de cognitieve en gedragsmatige aspecten (Klainen-Yobas et al., 2015, in Scherder, 2017).

De dopamine blijkt lager te zijn bij chronische stress (Yongcheng, 2018; Wood, 2004; Moore, 2001). Door zingen en door muziek is er een grotere productie van dopamine (Scherder, 2017). Dopamine zou tezamen met opioïden ('opiaat-achtige' stoffen) belangrijk zijn voor het ‘echt willen’ en voor het ervaren van plezier (Chanda & Levitin, 2013, in Scherder, 2017). Opioïden zorgen net als endorfines voor pijnstilling. Volgens Boso et al. (2006, in Scherder, 2017) kan muziek zorgen dat endorfines worden vrijgemaakt. Er komen nog meer endorfines vrij wanneer je musiceert dan wanneer je alleen muziek luistert (Scherder, 2017).

Hersengebieden die zijn aangetast door overmatige stress bij een burnout lijken hersengebieden die worden geactiveerd bij muziek. Men zou muziek een rol kunnen geven in het reduceren van stress. Bij burnout zijn de hersenen aangetast en het is nog niet onderzocht of muziek ook een helende werking hierbij zou kunnen hebben. Vanuit mijn ervaring heb ik gezien dat het helend lijkt te zijn vanaf het moment dat de hersenen zich beginnen te herstellen. Het moment dat herstel mogelijk wordt, lijkt het belangrijk de hersenen te activeren. Muziek kan ingezet worden als laagdrempelig middel om de verbindingen in de hersenen te stimuleren en zo mogelijk bijdragen aan het herstel van een burnout.